فرمان هیدرولیک بهتر است یا برقی؟

مزایا و معایب فرمان برقی

فرمان برقی یکی از فناوری‌های مدرن خودروسازی است که در دهه‌های اخیر جایگاه خود را پیدا کرده و به سرعت در حال رواج است. مهم‌ترین مزایا و معایب این سامانه به شرح زیر است.

مزایای فرمان برقی

از بزرگ‌ترین مزایای فرمان برقی افزایش کارایی سوخت و کاهش مصرف انرژی است. موتور الکتریکی فرمان تنها وقتی که راننده فرمان را می‌چرخاند برق مصرف می‌کند. برخلاف سیستم هیدرولیک که پمپ آن همیشه فعال است، در سامانه برقی موتور تنها لحظهٔ گردش فرمان کار می‌کند و سپس به‌طور خودکار غیر فعال می‌شود. بنابراین در ترافیک پرحجم یا در بزرگراه‌ها وقتی فرمان مستقلاً و بدون نیاز به چرخش، ثابت است، مصرف سوخت به‌مراتب کاهش می‌یابد. به بیان دیگر، فرمان برقی بخشی از انرژی موتور را ذخیره می‌کند و آن را فقط در لحظه نیاز به فرمان‌دهی آزاد می‌سازد. تجربه عملی و مطالعات خودرو نشان می‌دهد که تجهیز خودروهای سواری به EPS می‌تواند به طور قابل توجهی در مصرف سوخت و آلودگی کاهش ایجاد کند.

نکته دوم این است که فرمان برقی نیاز به روغن یا تعمیر مکانیکی مکرر ندارد. این سیستم صرفاً با برق کار می‌کند و هیچ مایع هیدرولیکی در آن وجود ندارد. در نتیجه، مشکل نشتی مایع یا کاهش فشار هیدرولیک عملاً از بین می‌رود. نگهداری سیستم بسیار ساده‌تر است؛ برای سرویس فقط باید وضعیت باتری، موتور الکتریکی و حسگرها بررسی شود، که معمولاً نیاز به تجهیزات الکترونیکی دارد. به‌این‌ترتیب، هزینه تعمیرات دوره‌ای و غیرمترقبه کمتر است، زیرا اجزای مکانیکی متحرک کمتری در سامانه وجود دارند.

مزیت سوم فرمان برقی، هماهنگی و یکپارچه‌سازی با فناوری‌های پیشرفته خودرو است. چون همه‌چیز در این سامانه توسط نرم‌افزار و سنسورها کنترل می‌شود، امکان تعامل با سیستم‌های کمکی رانندگی وجود دارد. به عنوان مثال، قابلیت‌هایی مانند پارک خودکار، نگهداری خودرو در لاین و یا حالت‌های مختلف رانندگی (اسپرت، راحت و غیره) به‌سادگی از طریق تنظیم نرم‌افزاری فرمان برقی قابل اجراست. در واقع فرمان برقی عملاً زیرساخت کاملی برای پیاده‌سازی خودران‌ها و سیستم‌های هوشمند آینده فراهم می‌کند. افزون بر این، خود سیستم برقی به طور کلی سبک‌تر و جمع‌وجورتر از نمونه‌های هیدرولیک است. عدم نیاز به پمپ بزرگ و لوله‌های هیدرولیک باعث شده فرمان برقی وزن کمتری داشته باشد، که خود به بهبود شتاب و مصرف سوخت کمک می‌کند.

معایب فرمان برقی

با وجود مزایا، فرمان برقی معایب و محدودیت‌هایی نیز دارد. مهم‌ترین انتقاد به این سیستم، احساس یا بازخورد کمتر فرمان است. در سامانه‌های برقی، اتصال هیدرولیکی مستقیم بین غربیلک و چرخ‌ها حذف شده و جای آن یک پرده‌ی الکتریکی قرار می‌گیرد. نتیجه این است که بازخورد جاده به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. بسیاری از راننده‌ها حس می‌کنند در فرمان برقی یک فاصله نامریی بین دست آن‌ها و چرخ‌ها وجود دارد؛ به‌عبارت‌دیگر، ارتعاش چرخ‌ها به سختی به غربیلک منتقل می‌شود. خودروسازان برای جبران این ضعف الگوریتم‌های پیچیده‌ای طراحی کرده‌اند تا بخشی از حس فرمان را شبیه‌سازی کنند، اما هنوز برخی افراد تفاوتی میان تجربه رانندگی با فرمان برقی و هیدرولیک حس می‌کنند.

عیب بعدی، هزینه و پیچیدگی تعمیرات الکترونیکی است. در صورت ایجاد مشکل در بخش الکترونیکی فرمان (مثلاً خرابی سنسور یا آسیب یونیت کنترل)، تعمیر نیاز به ابزار و قطعات تخصصی دارد و هزینه آن از تعمیر سیستم هیدرولیک بالاتر است. به عبارت دیگر، یک مشکل ساده برقی ممکن است ماشین را نیازمند مراجعه به کارشناس الکترونیک کند. بنابراین، در صورت خرابی، هزینه‌های تعمیر بیشتر و فرایند آن پیچیده‌تر خواهد بود.

علاوه بر این، فرمان برقی ذاتاً برای خودروهای سبک و سواری طراحی شده و استفاده از آن در وسایل نقلیه سنگین امکان‌پذیر نیست. در این خودروها چرخاندن فرمان نیازمند نیروی بسیار زیادی است و تجهیز به EPS با موتور الکتریکی قوی، از نظر هزینه و فنی مقرون‌به‌صرفه نیست. به همین دلیل در کامیون‌ها و اتوبوس‌های سنگین معمولا هنوز هم از فرمان هیدرولیک استفاده می‌شود. نکته‌ی دیگر این است که کیفیت فرمان برقی در خودروهای ارزان پایین است؛ گاهی خودروهای اقتصادی از سنسورها و نرم‌افزارهای ساده‌ای بهره می‌برند که پاسخگویی آن‌ها نسبت به فرمان هیدرولیک محدودیت‌هایی دارد.