میزان فرمان با دستگاه: راهنمای جامع
میزان فرمان همان تنظیم زوایای چرخها است تا «هر چرخ» در جای مناسب نسبت به بدنه و زمین قرار گیرد. میزان فرمان باعث میشود چرخها در زاویهٔ درستی نسبت به زمین قرار بگیرند، از انحراف ناخواستهٔ خودرو جلوگیری شود و کیفیت سواری بهبود یابد. این فرآیند بر روی سیستم تعلیق و فرمان انجام میشود، نه خود لاستیکها؛ یعنی زوایا و مفاصل تعلیق، طبقها و بازوهای فرمان تنظیم میشوند تا لاستیکها با زاویهٔ صحیح با سطح جاده تماس برقرار کنند.
دسترسی سریع
پیامدهای عدم میزان فرمان مناسب
اگر چرخها همراستا نباشند یا زاویهٔ نامناسبی داشته باشند، عوارض مختلفی به دنبال دارد. مهمترین نتیجهٔ میزان نبودن فرمان، ساییدگی نامتقارن لاستیکها است: لبهٔ داخلی یا خارجی تایر به سرعت از بین میرود و عمر مفید لاستیکها به شدت کاهش مییابد . علاوه بر هزینهی تعویض لاستیک، این موضوع میتواند ایمنی راننده را تهدید کند زیرا فرمانپذیری کاهش یافته و خودرو تمایل به کشیده شدن به یک سمت پیدا میکند . انرژی اضافه برای غلبه بر مقاومت لاستیکها باعث افزایش مصرف سوخت میشود و ناهماهنگی در سیستم تعلیق باعث لرزش یا انتقال ضربات به اتاق میگردد. به همین دلیل، تنظیم دقیق زوایای چرخها نه تنها باعث افزایش عمر لاستیکها و کاهش هزینههای جانبی میشود، بلکه توازن و کنترل خودرو را نیز بهبود میبخشد .
چه زمانی به میزان فرمان نیاز داریم؟
نشانههای مختلفی وجود دارد که به ما میگوید وقتش رسیده سراغ تنظیم زوایای چرخ برویم. اولین علامت، سایش نامتوازن یا شدید لاستیکها است؛ اگر به طور مرتب شاهد خورده شدن لبه داخلی یا خارجی تایر هستید، احتمالاً زاویهٔ کمبر یا تو (که در ادامه توضیح میدهیم) تنظیم نیست. دومین نشانه، کشیده شدن خودرو به یک سمت هنگام رها کردن فرمان است. همچنین اگر فرمان خودرو در حالت حرکت مستقیم، کج یا خارج از مرکز قرار دارد یا هنگام رانندگی لرزش و ارتعاش در فرمان احساس میکنید، اینها از علائم میزان نبودن میباشند. سرویس منظم سیستم تعلیق و فرمان نیز باید هر چند هزار کیلومتر انجام شود یا پس از هر ضربه جدی مثل برخورد با چالهی عمیق یا تصادف، در اولین فرصت میزان فرمان انجام شود.
تأثیر میزان فرمان بر عملکرد خودرو
بسیاری از رانندگان تصور میکنند میزان فرمان تنها برای جلوگیری از ساییدگی لاستیکهاست؛ درحالیکه این کار تأثیر گستردهتری بر عملکرد و ایمنی خودرو دارد. تنظیم صحیح زوایا سواری نرمتر، هندلینگ بهتر و پاسخدهی دقیقتر فرمان را به همراه دارد. در واقع زمانی که چرخها در زاویهٔ مناسب باشند، در پیچها و مسیرهای ناهموار پایداری خودرو بهبود مییابد و توانایی آن برای حفظ مسیر افزایش مییابد. همچنین راننده در سرعتهای بالا احساس کنترل بهتری دارد و خودرو در هنگام ترمزگیری سریع، تعادل بیشتری خواهد داشت. از سوی دیگر، مصرف سوخت به دلیل کاهش مقاومت اصطکاکی کاهش مییابد. بنابراین، میزان فرمان علاوه بر کاهش هزینهٔ تعویض تایر، به صرفهجویی در سوخت و افزایش ایمنی نیز کمک میکند.
میزان فرمان باعث میشود چرخها در زاویهٔ درستی نسبت به زمین قرار بگیرند، از انحراف ناخواستهٔ خودرو جلوگیری شود و کیفیت سواری بهبود یابد.
زوایای اصلی میزان فرمان
در میزان فرمان، سه زاویهٔ اصلی در نظر گرفته میشود که هرکدام نقش خاصی در پایداری و عملکرد چرخها دارند: کمبر (Camber)، تو (Toe) و کستر (Caster). دستگاههای جدید میزان فرمان با اندازهگیری دقیق این زوایا، مقدار مناسب را تعیین و تنظیم میکنند.
کمبر (Camber)
کمبر زاویهٔ عمودی چرخ نسبت به سطح زمین را نشان میدهد. اگر از روبهرو به خودرو نگاه کنید، ممکن است ببینید که چرخها کمی به داخل یا خارج خم شدهاند. به این زاویه کمبر مثبت یا منفی میگویند؛ کمبر منفی (شیب بالای چرخ به داخل) پایداری در پیچ را افزایش میدهد، اما اگر بیش از حد باشد باعث سایش لبهی داخلی لاستیک میشود. کمبر مثبت (شیب بالای چرخ به بیرون) نیز به پایداری در جادههای مستقیم کمک میکند، اما زیاد بودن آن لبهی بیرونی تایر را زودتر ساییده میکند. در خودروهای مسابقهای مقدار کمبر منفی بیشتر است تا در پیچها چسبندگی بهتری ایجاد شود، در حالی که خودروهای جادهای به کمبر نزدیک به صفر یا کمی مثبت نیاز دارند.
تو (Toe)
تو زاویهٔ افقی چرخها نسبت به خط مرکزی خودرو را مشخص میکند. اگر از بالا به چرخها نگاه کنید، ممکن است احساس کنید که نوک لاستیکها به سمت داخل یا خارج متمایل شدهاند. تو-این (Toe-in) یعنی چرخها در جلو به هم نزدیک هستند و در عقب کمی فاصله دارند؛ بالعکس تو-اوت (Toe-out) یعنی نوک لاستیکها از هم دور هستند. تنظیم مناسب تو باعث میشود چرخها هنگام حرکت، بهطور موازی در مسیر حرکت کنند. اگر تو بیش از حد به سمت داخل یا بیرون تنظیم شود، لاستیکها دچار ساییدگی دندانهدار یا موجدار خواهند شد و خودرو به اطراف میلغزد.
کستر (Caster)
کستر زاویهی محور فرمان (ستون فرمان) نسبت به عمود بر زمین، وقتی از کنار خودرو نگاه میکنیم، است. اگر محور فرمان از بالا به عقب متمایل باشد به آن کستر مثبت و اگر به جلو متمایل باشد کستر منفی میگویند. کستر مثبت باعث میشود زمانی که فرمان را رها میکنیم، خودرو تمایل داشته باشد در مسیر مستقیم حرکت کند و فرمان به حالت اولیه برگردد؛ این ویژگی به پایدار بودن خودرو و ثبات در سرعتهای بالا کمک میکند. در مقابل، کستر منفی باعث میشود فرمان سبکتر شود اما خودرو در سرعت بالا ناپایدار میشود . بنابراین معمولاً مقدار کستر مثبت در خودروها تنظیم میشود تا تعادل بین فرمانپذیری و پایداری حفظ شود.
انواع دستگاههای میزان فرمان
با پیشرفت تکنولوژی، دستگاههای میزان فرمان تنوع بسیاری یافتهاند. سه نوع اصلی شامل دستگاه CCD (حسگر نوری)، دستگاه سهبعدی (3D) و دستگاه بدون تماس (Touchless) هستند. هرکدام ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند.
دستگاه CCD
دستگاههای CCD از حسگرهای نوری و صفحات بازتابنده استفاده میکنند. این دستگاهها به دلیل دقت بالا و سرعت زیاد، در بسیاری از تعمیرگاهها محبوب هستند. سنسورها روی هر چرخ نصب میشوند و با ارسال و دریافت نور مادون قرمز، زاویههای مختلف را اندازهگیری میکنند. برخی ویژگیهای این دستگاه:
سرعت و دقت بالا: اندازهگیری زوایا در مدت کوتاه و با خطای بسیار کم صورت میگیرد.
قابلیت استفاده برای خودروهای مختلف: از سواری تا SUV و حتی وانتها را میتوان با این دستگاه تنظیم کرد.
قابلیت چاپ گزارش: بسیاری از دستگاههای CCD نتیجهٔ اندازهگیری را همراه با نمودار و توضیحات چاپ میکنند تا راننده از وضعیت دقیق خودرو مطلع شود.
دستگاه سهبعدی (3D)
این نوع دستگاهها از دوربینهای حرفهای و پلتفرم سهبعدی استفاده میکنند. بهجای سنسورهای معمولی، از تارگتهای انعکاسی که روی چرخها قرار میگیرند و دوربینهایی که آنها را در سهبعد تحلیل میکنند، بهره میبرد. فناوری سهبعدی امکان اندازهگیری دقیقتری را فراهم کرده و برای خودروهای لوکس یا مسابقهای مناسب است. مزایای این سیستم:
نمایش سهبعدی از خودرو و زوایا: تکنسین میتواند در نرمافزار، زوایای مختلف را به صورت سهبعدی ببیند و بهتر تصمیمگیری کند .
سرعت بالا و بینیاز از تماس مستقیم: این سیستم معمولاً نیازی به بالانس کردن مجدد هر بار ندارد و روند کار سریعتر پیش میرود.
کارایی در تشخیص مشکلات پیچیده: زمانی که چند زاویه به هم مرتبط هستند یا خودرو تغییرات زیادی داشته است، این دستگاه با تجزیه و تحلیل سهبعدی به شناسایی مشکل کمک میکند.
دستگاه بدون تماس (Touchless)
جدیدترین فناوری میزان فرمان، دستگاههای بدون تماس هستند که با استفاده از حسگرهای مادون قرمز و دوربینهای دقیق، زوایای چرخها را بدون اتصال مستقیم به تایر اندازهگیری میکنند. در این روش، خودرو روی صفحه مخصوص قرار میگیرد و دستگاه در لحظه زوایا را میخواند. مزیتهای این روش عبارتند از:
سرعت بسیار بالا: در کمتر از چند دقیقه میتوان تمام زوایا را اندازهگیری کرد.
حذف خطر آسیب به رینگ و سنسورها: چون هیچ قطعهای روی چرخها نصب نمیشود، احتمال آسیب به رینگ یا حسگرها وجود ندارد.
قابلیت استفاده برای خودروهای خاص: خودروهای اسپرت با رینگهای بزرگ یا سیستم تعلیق خاص که امکان نصب حسگر را ندارند، به راحتی با این دستگاه تنظیم میشوند.
فرآیند میزان فرمان با دستگاه
حالا که با انواع دستگاهها آشنا شدیم، بهتر است بدانیم میزان فرمان چگونه انجام میشود. فرآیند کلی شامل آمادهسازی خودرو، اندازهگیری زوایا، تحلیل دادهها و تنظیم است.
مرحله اول: آمادهسازی خودرو
ابتدا خودرو روی سکوی تنظیم قرار میگیرد. سپس تکنسین فشار باد لاستیکها را بررسی میکند و وزن خودرو را در سطحی کاملاً تراز قرار میدهد. هرگونه لقی یا ایراد در سیستم تعلیق (مثل خرابی بوش یا سیبک) باید قبل از میزان فرمان برطرف شود؛ زیرا وجود لقی، اندازهگیری زوایا را بیدقت میکند. در دستگاههای 3D و touchless نیازی به قرار دادن حسگر روی هر تایر نیست، اما در CCD، حسگرها یا صفحات انعکاسی باید دقیقاً در جای خود نصب شوند.
مرحله دوم: اندازهگیری زوایا
پس از آمادهسازی، دستگاه شروع به اندازهگیری زوایای کمبر، تو و کستر میکند. حسگرها یا دوربینها اطلاعات هر چرخ را ثبت میکنند و نرمافزار دستگاه، مقادیر اندازهگیری شده را با استاندارد کارخانه مقایسه میکند. در این مرحله، دستگاه دادههای سهبعدی تولید میکند و نمایش میدهد که کدام زاویهها خارج از محدودهٔ مجاز هستند. برخی دستگاهها امکان نمایش تصویری از خودرو و زوایا را روی مانیتور دارند تا تکنسین دید بهتری از وضعیت داشته باشد.
مرحله سوم: تحلیل دادهها
تکنسین با مشاهدهٔ مقادیر اندازهگیری شده و تغییرات پیشنهادی، تصمیم میگیرد که کدام قسمتها باید تنظیم شوند. گاهی اوقات، مقدار کمبود یا اضافه بودن زاویه قابل اصلاح نیست و باید قطعاتی مانند بوشها یا طبقها تعویض شوند. اما در بیشتر موارد، با آزاد کردن پیچهای تنظیم و تغییر فاصله یا زاویهٔ بازوهای فرمان، میتوان زوایا را به مقدار استاندارد رساند. دستگاههای جدید به تکنسین پیشنهاد میکنند که به چه مقدار تغییر نیاز است.
مرحله چهارم: تنظیم و کنترل
در این مرحله، تکنسین پیچها و مهرههای تنظیم را شل کرده و تغییرات لازم را اعمال میکند. سپس پیچها با گشتاور مناسب بسته میشوند. در برخی موارد لازم است چندین بار چرخها به سمت چپ و راست چرخانده شود و مجدد اندازهگیری صورت گیرد تا از صحت تنظیم مطمئن شوند. پس از اتمام کار، دستگاه گزارش نهایی را چاپ میکند و راننده متوجه میشود چه زوایایی تنظیم شدهاند و اکنون مقادیرشان در محدوده استاندارد قرار دارد.
ویژگی دستگاههای جدید میزان فرمان
با ورود فناوریهای نو به صنعت خودرو، دستگاههای میزان فرمان نیز هوشمندتر و دقیقتر شدهاند. برخی ویژگیهایی که دستگاههای حرفهای مثل هافمن در اختیار تکنسینها قرار میدهند عبارتند از:
سنسور و دوربینهای بهتر: این سنسورها میتوانند به کمک الگوریتمهای تصویربرداری، زوایای مختلف را در لحظه تشخیص دهند و به دقتی میلیمتری برسند.
نرمافزار بهتر: رابط کاربری ساده و گرافیکی باعث میشود تکنسین در کوتاهترین زمان، نتیجه را مشاهده و تصمیمگیری کند.
قابلیت بهروزرسانی دادهها: خودروهای جدید زوایای استاندارد متفاوتی دارند؛ دستگاههای حرفهای امکان بهروزرسانی بانک اطلاعاتی و اضافه کردن مشخصات خودروهای جدید را دارند.
چاپ و ذخیره گزارش: امکان چاپ یا ذخیرهٔ گزارش نهایی به راننده این امکان را میدهد که وضعیت خودرو را مشاهده و در سرویسهای بعدی با گزارش قبلی مقایسه کند.
تطبیق با تجهیزات دیگر: دستگاههای جدید با نرمافزارهای تشخیص خطا و دیتابیس قطعات هماهنگ هستند؛ مثلاً اگر زاویهای خارج از محدوده باشد و نیاز به تعویض قطعه باشد، میتوان از طریق همان سیستم قطعهٔ معیوب را شناسایی کرد.
نگهداری خودرو بعد از میزان فرمان
برای اینکه نتیجهٔ میزان فرمان مدت طولانیتری حفظ شود و سیستم تعلیق کمتر دچار مشکل شود، رعایت چند توصیه ساده مفید است:
بررسی منظم فشار باد تایرها: فشار نامناسب باعث تغییر زوایا و ساییدگی نامتقارن میشود؛ حتماً به توصیهٔ سازنده توجه کنید.
پرهیز از ضربههای شدید: برخورد با چالهها و سرعتگیرها با سرعت بالا میتواند باعث خارج شدن سیستم تعلیق از تنظیم شود.
بررسی منظم سیستم تعلیق: قطعاتی نظیر بوشها، طبقها و سیبکها عمر محدودی دارند. در صورت فرسودگی، بهتر است قبل از میزان فرمان نسبت به تعویض آنها اقدام کنید.
تنظیم فصلی: اگر خودرو استفادهی سنگین دارد یا در مسیرهای پر دستانداز حرکت میکند، بهتر است هر شش ماه یا هر ۱۰ هزار کیلومتر میزان فرمان انجام شود.
استفاده از تایرهای استاندارد: نصب تایرهای بزرگتر یا کوچکتر از استاندارد میتواند زوایای فرمان را تحت تأثیر قرار دهد و تنظیم آنها را بههم بزند.
خدمات میزان فرمان در مجموعه ایران فرمان
انتخاب مرکزی که خدمات میزان فرمان را به صورت حرفهای و با تجهیزات دقیق ارائه دهد اهمیت زیادی دارد. ایرانفرمان یکی از مراکز تخصصی در زمینهی تنظیم زوایای چرخها و تعمیر سیستم فرمان است که با بهرهگیری از دستگاههای بروز و پرسنل خبره، این خدمات را برای انواع خودروها در تهران عرضه میکند. برخی ویژگیهای خدمات ایرانفرمان عبارتند از:
استفاده از دستگاه جدید: با بهرهگیری از دستگاه جدید، امکان اندازهگیری دقیق و سریع را فراهم کردهایم و گزارش کامل به مشتری ارائه میشود.
پرسنل آموزشدیده و متخصص: تکنسینهای ایرانفرمان دورههای تخصصی میزان فرمان را گذراندهاند و با سیستمهای تعلیق مختلف آشنا هستند. این دانش باعث میشود تصمیمگیری درست برای تنظیم یا تعویض قطعات انجام شود.
گزارشگیری و مشاوره: پس از اتمام کار، گزارش کامل زوایا به مشتری تحویل داده میشود و در صورت نیاز، مشاورهای دربارهی وضعیت تعلیق و پیشگیری از مشکلات آینده ارائه میشود.
ضمانت خدمات: کیفیت خدمات این مرکز به گونهای است که با اطمینان، ضمانت ۲۴ ماهه برای کار خود ارائه میدهد و در صورت بروز مشکل، آمادهی پاسخگویی است.
ارائه خدمات تکمیلی: ایرانفرمان علاوه بر میزان فرمان، خدماتی همچون تعمیر جعبه فرمان، سرویس سیستم تعلیق، و تعویض بوشها و سیبکها را نیز انجام میدهد؛ بنابراین مشتری در صورت نیاز میتواند تمام خدمات مربوط به سیستم فرمان را یکجا دریافت کند.
در پایان، توصیه میکنیم هر راننده با توجه به اهمیت میزان فرمان، این سرویس را در برنامه نگهداری خود قرار دهد و در صورت مشاهدهی علائم ساییدگی نامتوازن، کشیده شدن خودرو یا لرزش در فرمان، بهسرعت به مراکز تخصصی مراجعه کند. با انجام بهموقع میزان فرمان، نه تنها از آسیبهای احتمالی و هزینههای سنگین بعدی جلوگیری میشود، بلکه سواری نرمتر و سفری ایمنتر را تجربه خواهید کرد.
پست های مرتبط
فرمان هیدرولیک بهتر است یا برقی؟
مقایسه مزایا و معایب فرمان هیدرولیک بهتر است یا برقی؟ با پیشرفت فناوریهای خودرویی و…
۷ مشکل رایج فرمان برقی (EPS) و راهحل آنها
همراه با نکات جلوگیری از خرابی ۷ مشکل رایج فرمان برقی (EPS) و راهحل آنها…
تفاوت فرمان برقی، هیدرولیک و الکتروهیدرولیک در خودروها
آشنایی با انواع تکنولوژی فرمان تفاوت فرمان برقی، فرمان هیدرولیک و الکتروهیدرولیک در خودروها فرمان…
سفت شدن فرمان خودرو: بررسی دلایل و روشهای رفع آن
فرمان هیدرولیک و برقی سفت شدن فرمان خودرو: بررسی دلایل و روشهای رفع آن سیستم…