تعمیر فرمان لندکروز (اتاق ۲۰۰)

تعمیر پمپ هیدرولیک فرمان لندکروزر ۲۰۰

وظیفه پمپ و دلایل خرابی آن: پمپ هیدرولیک در واقع قلب سیستم فرمان لندکروز است که وظیفه به جریان درآوردن روغن تحت فشار در کل مدار را بر عهده دارد. این پمپ از طریق تسمه به موتور متصل شده و هنگام روشن بودن موتور، روغن مخصوص فرمان را از مخزن مکش کرده و با فشار به جعبه‌فرمان (مکانیزم شانه‌ای-پینیونی) می‌فرستد. به کمک همین فشار روغن است که راننده می‌تواند بدون اعمال نیروی زیاد، چرخ‌های سنگین خودرو را به چرخش درآورد. خرابی پمپ هیدرولیک به سرعت روی عملکرد فرمان تأثیر می‌گذارد و چند علامت شاخص دارد: نشتی روغن از کاسه‌نمدهای پمپ یا اتصالات آن، افت قدرت پمپ که به صورت سفت شدن فرمان نمود پیدا می‌کند، و ایجاد صداهای غیرعادی (مانند زوزه یا ناله) حین چرخاندن فرمان. صدای زوزه‌ی پمپ غالباً به دلیل مکش هوا در اثر کمبود روغن یا گرفتگی صافی روغن در مخزن رخ می‌دهد و همچنین ممکن است نشان‌دهنده سایش تیغه‌ها یا پره‌های داخلی پمپ باشد. یک علت دیگر خرابی پمپ که به نوع رانندگی مربوط می‌شود، وارد کردن فشار بیش از حد به انتهای گردش فرمان است؛ برای مثال اگر راننده فرمان را تا انتها بچرخاند و نگه دارد (حالتی که جرخش فرمان قفل شده ولی هنوز راننده زور وارد می‌کند)، فشار بسیار زیادی به پمپ تحمیل می‌شود که می‌تواند در درازمدت موجب پیچیدن یا شکست شفت پمپ و آسیب دیدن یاتاقان‌های آن شود. بنابراین رعایت عادت صحیح رانندگی (چرخاندن فرمان تا قفل در مواقع ضروری و برای مدت کوتاه) نیز در افزایش عمر پمپ مؤثر است.

فرآیند تعمیر و تعویض پمپ: تعمیر پمپ هیدرولیک لندکروزر یک کار تخصصی است که نیاز به دقت بالا، ابزار و دانش فنی کافی دارد. یک اشتباه کوچک در هنگام باز کردن یا مونتاژ مجدد پمپ، یا هواگیری نادرست پس از نصب، می‌تواند کل سیستم فرمان را دچار اختلال کند. به همین دلیل توصیه می‌شود تعمیر این قطعه حیاتی را به مراکز متخصص بسپارید. مراحلی که برای تعمیر و تعویض پمپ هیدرولیک لندکروز در ایران فرمان طی می‌شوند به شرح زیر است:

عیب‌یابی اولیه: پیش از هر چیز، نشتی‌های خارجی پمپ بررسی می‌شوند. بخش جلویی پمپ (محل خروج شفت و پولی) و محل اتصال شیلنگ‌ها بیشترین استعداد نشتی را دارند. اگر آثار روغن روی بدنه پمپ یا اطراف آن مشاهده شود، احتمال خرابی کاسه‌نمد شفت یا اورینگ‌های اتصالات وجود دارد. همچنین صدای پمپ در حالت درجا گوش داده می‌شود؛ زوزه ممتد یا صدای ویز مانند می‌تواند نشانه‌ی مکش هوا یا کمبود روغن در پمپ باشد. در واقع همین مرحله عیب‌یابی اولیه مشخص می‌کند که مشکل از پمپ است یا عوامل دیگر (مثلاً ممکن است صرفاً روغن کم شده باشد یا تسمه شل باشد). در ایران فرمان این عیب‌یابی با تست فشار پمپ انجام می‌شود تا دقیق‌ترین تشخیص حاصل شود.

باز کردن پمپ از روی موتور: پس از اطمینان از این که اشکال از خود پمپ است، باید آن را از موتور جدا کرد. برای این کار ابتدا تسمه‌ای که پولی پمپ را به میل‌لنگ موتور وصل می‌کند باز می‌شود (با استفاده از آچار مخصوص تسمه‌سفت‌کن، کشش تسمه را آزاد کرده و تسمه را از روی پولی برمی‌دارند). سپس شیلنگ فشار قوی و شیلنگ برگشت روغن از پمپ جدا می‌شود؛ طبعاً قبل از جدا کردن شیلنگ‌ها باید روغن هیدرولیک تا حد امکان از سیستم تخلیه گردد تا هنگام باز کردن اتصالات، روغن زیادی به بیرون نریزد. پمپ معمولاً با چند پیچ به بلوک یا پایه موتور متصل است؛ این پیچ‌ها باز شده و پمپ کامل از جای خود خارج می‌شود.

باز کردن و بررسی داخلی پمپ: پمپ هیدرولیک لندکروز از نوع پره‌ای (Vane Pump) است که داخل آن مجموعه‌ای از قطعات مانند روتور، پره‌ها، فنرها، صفحات فشار، یاتاقان و … وجود دارد. در تعمیرگاه ایران فرمان، پمپ به دقت باز و قطعات داخلی آن بررسی می‌شوند. کاسه‌نمدها و اورینگ‌ها از نظر پارگی و خشکی بررسی شده و در صورت لزوم تعویض می‌گردند. روتور و پره‌ها از لحاظ سائیدگی یا شکستگی بازدید می‌شوند. اگر داخل پمپ براده‌های فلزی یا آثار سایش شدید مشاهده شود، نشان‌دهنده آن است که پمپ به اصطلاح جام کرده یا عملکردش به شدت مختل بوده است. خوشبختانه برای بسیاری از پمپ‌های هیدرولیک (از جمله پمپ تویوتا) کیت تعمیراتی شامل تمام آب‌بندها و قطعات مصرفی ارائه می‌شود که در صورت سالم بودن بخش‌های اصلی پمپ، می‌توان با تعویض آنها نشتی و مشکلات را برطرف کرد . اما اگر مشخص شود شفت پمپ تاب برداشته یا بیش از حد خورده است و نیز در صورت ترک خوردن یا آسیب جدی پره‌ها و محفظه پمپ، تعمیر از نظر اقتصادی به‌صرفه نخواهد بود. در چنین شرایطی باید پمپ به‌طور کامل تعویض شود. گفتنی است پمپ لندکروزر قطعه‌ای گران‌قیمت است (به ویژه نمونه اصلی ژاپنی آن)، بنابراین تعمیر آن در صورت امکان صرفه‌جویی قابل‌توجهی در هزینه‌ها خواهد داشت.

شست‌وشو و مونتاژ مجدد: پس از تعمیر یا تعویض قطعات معیوب، تمامی اجزای پمپ با دقت تمیز و سپس مطابق دستورالعمل کارخانه مونتاژ می‌شوند. یک نکته‌ی فنی مهم در این مرحله، تمیزکاری کل سیستم فرمان قبل از بستن پمپ جدید است. در اثر خرابی پمپ قبلی ممکن است ذرات فلزی یا آلودگی وارد روغن شده باشد. اگر این ذرات در مدار باقی بمانند، می‌توانند به جعبه‌فرمان یا پمپ تازه تعمیر‌شده آسیب بزنند. از این رو مکانیک‌های خبره پیش از نصب پمپ، روغن کل سیستم را تخلیه کرده و مدار را با روغن تازه شست‌وشو می‌دهند تا هرگونه ناخالصی احتمالی خارج شود. سپس پمپ تعمیرشده را در محل خود قرار داده و پیچ‌های آن را با گشتاور مناسب سفت می‌کنند. اتصال شیلنگ‌ها برقرار شده و تسمه روی پولی انداخته می‌شود. تنظیم دقیق کشش تسمه پس از نصب پمپ جدید بسیار اهمیت دارد تا از سر خوردن یا ایجاد صدا در آینده جلوگیری شود.

هواگیری و تست نهایی: گام پایانی، اضافه کردن روغن هیدرولیک با مشخصات توصیه‌شده توسط تویوتا و هواگیری سیستم است. برای هواگیری، در حالی که موتور خاموش است چندین بار فرمان را تا انتها به چپ و راست می‌چرخانند تا حباب‌های هوا از مسیرها خارج و به مخزن برگردد. سپس موتور را روشن کرده و همین کار تکرار می‌شود. پایین رفتن سطح روغن در مخزن نشانه هواگیری موفق است (زیرا هوا خارج شده و جای آن را روغن پر می‌کند). در نهایت، سیستم را از نظر عملکرد چک می‌کنند: آیا فرمان نرم و بی‌صدا عمل می‌کند؟ روغن از جایی نشت نمی‌کند؟ صدای غیرعادی از پمپ به گوش نمی‌رسد؟ در صورت نرمال بودن همه چیز، کار تمام است. مشتری لندکروز خود را در حالی تحویل می‌گیرد که فرمان مانند روز اول نرم و مطمئن شده است.

نکات فنی درباره پمپ: حین تعمیر یا تعویض پمپ هیدرولیک، رعایت چند نکته کلیدی تضمین‌کننده دوام و عملکرد صحیح آن در آینده خواهد بود. نخست اینکه استفاده از قطعات یدکی باکیفیت (چه کیت تعمیر چه پمپ نو) بسیار حائز اهمیت است؛ قطعات متفرقه ارزان ممکن است به خوبی آب‌بندی نبوده و دوام کافی نداشته باشند، که در نهایت هزینه‌ی دوباره‌کاری را به مالک تحمیل می‌کنند. نکته بعدی توجه به روغن هیدرولیک است: حتماً باید از روغن با مشخصات توصیه‌شده توسط سازنده استفاده شود. در خودروهای تویوتا از جمله لندکروزر، روغن هیدرولیک در واقع همان ATF (روغن گیربکس اتوماتیک) با استاندارد DEXRON II یا III است که رنگ قرمز دارد. استفاده از روغن نامناسب یا دیر عوض کردن آن می‌تواند به خرابی پمپ منجر شود ؛ توصیه می‌شود روغن هیدرولیک هر ۴۰ هزار کیلومتر یا هر دو سال (بسته به شرایط سختی کارکرد خودرو) تعویض شود تا خاصیت خود را از دست ندهد. در نهایت، پس از هرگونه تعمیر در سیستم هیدرولیک (مانند تعویض پمپ)، بازبینی کشش تسمه، نبود نشتی، و سطح روغن در روزهای نخست استفاده مهم است. با رعایت این نکات ساده می‌توان اطمینان یافت که پمپ جدید یا تعمیرشده حداکثر عمر و کارایی را خواهد داشت.

در مجموع، تعمیر پمپ هیدرولیک فرمان لندکروزر یک فرآیند تخصصی است که بهتر است توسط تعمیرکاران ماهر و در محیط کارگاهی مجهز انجام شود. با سپردن کار به متخصص، هم مشکل فعلی برطرف می‌شود و هم ریسک آسیب‌های بعدی کاهش می‌یابد.