تعمیر فرمان سوناتا YF
سیستم فرمان هیدرولیک در هیوندای سوناتا YF شامل یک پمپ هیدرولیک و یک جعبه فرمان رک و پینیون (Steering Rack & Pinion) است که با همکاری روغن مخصوص فرمان عمل می‌کنند. پمپ هیدرولیک نیروی مکانیکی موتور را به فشار هیدرولیک تبدیل می‌کند تا گردش فرمان با حداقل نیرو توسط راننده امکان‌پذیر شود. این پمپ روغن هیدرولیک را با فشار بالا به داخل محفظه جعبه فرمان می‌فرستد و باعث می‌شود حرکت چرخشی غربیلک فرمان به سادگی به حرکت چرخ‌ها منتقل گردد. جعبه فرمان از نوع رک و پینیون، نیروی چرخشی فرمان را به حرکت خطی میله دنده شانه‌ای (Rack) تبدیل کرده و از طریق اتصال میل‌ها و مفصل‌ها، چرخ‌های جلو را می‌چرخاند. در واقع پینیون متصل به ستون فرمان داخل دنده شانه‌ای حرکت می‌کند و با کمک فشار روغن هیدرولیک، چرخاندن چرخ‌ها روان‌تر و سبک‌تر می‌شود. در این ساختار، پمپ و جعبه فرمان مهم‌ترین اجزا هستند و عملکرد صحیح هر کدام برای داشتن فرمان نرم و ایمن ضروری است. هرگونه نقص در پمپ یا جعبه فرمان می‌تواند کنترل خودرو را مختل کند و به همین دلیل آشنایی با علائم خرابی و نحوه عیب‌یابی و تعمیر این بخش‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
دسترسی سریع
نشانه‌های خرابی در فرمان هیدرولیک و برقی
| علامت | توضیحات | پیامد در رانندگی |
|---|---|---|
| صدای قژقژ در چرخش فرمان | افت فشار پمپ هیدرولیک یا خرابی قطعات داخل پمپ | سفت شدن فرمان و زیاد شدن صدای فرمان |
| صدای ناله فرمان در چرخش | ابتدای خرابی قطعات جعبه فرمان یا جلوبندی | تبدیل شدن صدا به تقه در دست انداز‌ها |
| سفتی ناگهانی فرمان | احتمال ضعیف شدن پمپ هیدرولیک یا تخریب کامل | سفت شدن فرمان در حالت درجا و مکانیکی شدن فرمان |
| صدای تق تق هنگام چپ و راست کردن فرمان هیدرولیک | خرابی سیبک، قرقری، میل فرمان، شیرفرمان، چارشاخ فرمان | صدای بیش از حد در دست انداز، تنظیم نشدن فرمان، خلاصی چپ و راست فرمان |
| نشت روغن هیدرولیک در قسمت زیر چرخ | فرسوده شدن جعبه فرمان، پمپ هیدرولیک یا مخزن و شلنگ‌ها | تمام شدن روغن و سوختن پمپ هیدرولیک – تخریب جلوبندی بر اثر روغن ریزی |
| لرزش در سرعت بالا | تخریب یکی از قطعات جلوبندی مانند طبق، پولوس، رام و یا لاستیک چرخ | فرسودگی تایر و عدم تعادل در رانندگی و انحراف خودرو |
| حباب یا کف در مخزن هیدرولیک | خرابی اورینگ‌ها یا هوا کشیدن از شلنگ‌ها | سفت شدن فرمان |
| صدای تق تق هنگام چپ و راست کردن فرمان برقی | خرابی تلسکوپی فرمان، خرابی جعبه فرمان، پله پله شدن فرمان | صدای شکستگی دو قطعه، خلاصی بیش از حد، عامل تخریب تمامی قطعات تلسکوپی از جمله موتور DC و بلبرینگ‌ها |
| سفت شدن فرمان برقی | روشن شدن آلارم فرمان موقت و دائمی یا پله پله شدن فرمان | هنگام شدن خطای EPS فرمان طوری سفت می‌شود که انگار خودرو خاموش است. |
| روشن شدن آلارم EPS یا ABS | گرفتن ترمز ناگهانی، سفت شدن نگهانی فرمان، چشمک زدن EPS، ESP و ABS | در این حالت خودرو از حالت کالیبره خارج شده و فرمان صحیح به کامپیوتر ارسال نمی‌کند. |
علائم خرابی فرمان در سوناتا YF
خرابی پمپ هیدرولیک یا جعبه فرمان معمولاً با علائم هشداردهنده مشخصی همراه است که راننده می‌تواند آن‌ها را در حین رانندگی متوجه شود. در ادامه به رایج‌ترین نشانه‌های معیوب بودن سیستم فرمان هیدرولیک در سوناتا YF اشاره می‌کنیم:
سفت شدن غیرعادی فرمان: اگر فرمان خودرو به‌طور محسوسی سفت شود و چرخاندن آن نیاز به نیروی بیشتری داشته باشد، یکی از دلایل آن می‌تواند افت فشار در سیستم هیدرولیک به علت خرابی پمپ یا کمبود روغن باشد. سفت شدن فرمان به‌خصوص هنگام ایست کامل یا سرعت پایین بیشتر محسوس است و نشان می‌دهد که سیستم کمکی هیدرولیک به درستی کار نمی‌کند.
صدای غیرطبیعی هنگام چرخاندن فرمان: شنیدن صدای زوزه کشیدن یا سوت کشیدن (جیغ) در هنگام چرخاندن غربیلک از نشانه‌های بارز مشکل در سیستم فرمان هیدرولیک است. خرابی پمپ معمولاً صدایی شبیه ناله یا زوزه (به‌خصوص در انتهای کورس چرخش فرمان) تولید می‌کند . وجود هوا در سیستم نیز می‌تواند صدای ویز ویز یا تق تق در هنگام چرخش فرمان ایجاد کند. این صداها هشدار می‌دهند که یا پمپ تحت فشار غیرعادی است یا روغن به درستی گردش نمی‌کند.
نشت روغن هیدرولیک: مشاهده لکه‌های روغن قرمز رنگ زیر خودرو (نزدیک محل چرخ‌های جلو یا زیر پمپ) علامت نشتی در سیستم هیدرولیک است. نشت ممکن است از محل اتصالات شیلنگ‌ها، کاسه‌نمدهای پمپ یا سیل‌های جعبه فرمان باشد. کاهش سطح روغن به دلیل نشت باعث افت فشار و عملکرد نادرست فرمان می‌شود و در صورت بی‌توجهی می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به سیستم وارد کند. توجه: چکیدن روغن هیدرولیک روی بخش‌های داغ موتور (مثل اگزوز) بسیار خطرناک بوده و ممکن است منجر به آتش‌سوزی خودرو شود، بنابراین رفع نشتی در اسرع وقت ضروری است.
لقی و خلاصی بیش از حد فرمان: اگر فرمان خودرو بازی یا لقی داشته باشد، به گونه‌ای که برای تغییر مسیر نیاز به چرخاندن بیش از حد غربیلک باشد یا فرمان نسبت به حرکات کوچک واکنش نشان ندهد، این حالت می‌تواند نشانه فرسودگی در مکانیزم جعبه فرمان (رک و پینیون) باشد. خوردگی دنده‌های رک یا پینیون، تنظیم نبودن فاصله بین آن‌ها، و خرابی بوش‌ها یا بلبرینگ‌های جعبه فرمان از عوامل ایجاد لقی هستند . همچنین لقی ممکن است به قسمت اتصال ستون (تلسکوپی فرمان) مربوط شود.
لرزش و کشیده شدن فرمان: خرابی جعبه فرمان می‌تواند باعث لرزش فرمان در دست‌اندازها یا کشیده شدن خودرو به یک سمت در حرکت مستقیم شود. البته لرزش فرمان می‌تواند از عوامل دیگری مانند بالانس نبودن چرخ‌ها یا فرسودگی جلوبندی نیز ناشی شود، اما اگر همراه با سایر علائم فوق باشد، می‌تواند به خرابی سیستم هیدرولیک فرمان مرتبط باشد. کشیده شدن خودرو به یک سمت نیز ممکن است نشان‌دهنده مشکل در توزیع فشار هیدرولیک در جعبه فرمان یا ساییدگی داخلی آن باشد.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید سیستم فرمان خودرو را جدی گرفت. ادامه رانندگی در حالی‌که فرمان سفت یا نشتی روغن وجود دارد، می‌تواند به آسیب بیشتر پمپ یا جعبه فرمان منجر شود. بهتر است در اولین فرصت به تعمیرکار متخصص مراجعه شود تا مشکل ریشه‌یابی و برطرف گردد.
روش‌های عیب‌یابی پمپ هیدرولیک و جعبه فرمان سوناتا YF
برای تشخیص این‌که ایراد فرمان از پمپ هیدرولیک است یا از جعبه فرمان (رک و پینیون)، مکانیک‌های ایران فرمان مجموعه‌ای از بررسی‌ها را انجام می‌دهند:
بازدید سطح و وضعیت روغن: همیشه نخستین گام، بررسی سطح روغن هیدرولیک در مخزن است. کمبود روغن می‌تواند علت سفتی فرمان یا صدای زوزه باشد. همچنین کیفیت روغن بازدید می‌شود؛ روغن تیره یا آلوده با ذرات معلق نشانه فرسودگی اجزا (پمپ یا جعبه فرمان) است. در صورت کف‌کردن روغن یا مشاهده حباب‌های هوا در مخزن، احتمال هواگرفتگی سیستم مطرح است که خود باعث اختلال در عملکرد فرمان می‌شود . وجود هوا معمولاً به دلیل نشتی در اتصالات یا کم بودن سطح روغن رخ می‌دهد.
بررسی نشتی‌ها و وضعیت ظاهری قطعات: اطراف پمپ هیدرولیک، شیلنگ‌های فشار قوی و دور جعبه فرمان از نظر نشتی روغن بررسی می‌شود. نشتی در نزدیکی پمپ و اتصالات آن، همراه با کاهش سطح روغن، غالباً خرابی کاسه‌نمد پمپ یا ترک‌خوردگی شیلنگ فشار قوی را نشان می‌دهد. در مقابل، نشتی روغن از دو سر جعبه فرمان (زیر گردگیرهای دو طرف رک) نشان‌دهنده معیوب شدن سیل‌ها و اورینگ‌های داخلی جعبه فرمان است. همچنین وضعیت تسمه هیدرولیک که پمپ را می‌چرخاند بررسی می‌شود؛ تسمه باید سفت و سالم باشد. تسمه شل یا ترک‌خورده می‌تواند در سرعت پایین باعث سفت شدن فرمان شود و در صورت پارگی، پمپ به‌کلی از کار می‌افتد.
گوش دادن به صداهای سیستم: صداشناسی می‌تواند در تفکیک مشکل پمپ از جعبه فرمان کمک کند. صدای زوزه یا ناله ممتد با تغییر دور موتور که هنگام چرخاندن فرمان تشدید می‌شود، معمولاً مرتبط با پمپ هیدرولیک است. این صدا به خصوص در حالت درجا (ایستادن خودرو) و چرخاندن فرمان بیشتر جلب توجه می‌کند. در مقابل، صدای تقه یا ضربه در هنگام چرخش کامل فرمان یا عبور از دست‌اندازها بیشتر به لقی یا فرسودگی مکانیکی در جعبه فرمان مربوط است (مثلاً خلاصی در دنده‌ها یا میل‌های اتصال). البته صداهای جیغ کوتاه هنگام چرخش می‌تواند صرفاً از سر خوردن تسمه یا کمبود روغن هم باشد که باید این موارد نیز بررسی شوند.
ارزیابی رفتار فرمان در حرکت: اگر سفتی فرمان در همه حالات (چپ و راست گرداندن) و در تمامی سرعت‌ها یکسان باشد، احتمال خرابی پمپ یا کاهش شدید فشار سیستم مطرح است. اما چنان‌چه فرمان تنها در یک جهت خاص سخت‌تر بچرخد یا تمایل داشته باشد به یک طرف بکشد، این حالت معمولاً به مشکل در جعبه فرمان (سوپاپ کنترل یا سیلندرهای آن) اشاره دارد. همچنین عدم بازگشت خودکار فرمان به مرکز پس از چرخش می‌تواند نشانه خرابی مکانیکی در جعبه فرمان باشد. لق بودن فرمان (وجود اصطلاحاً بازی در غربیلک) در عین حرکت عادی خودرو نیز علامت فرسودگی رک و پینیون یا اتصالات آن است که با بازدید چشمی و حرکت دادن چرخ‌ها در حالت خاموش می‌توان وجود آن را احساس کرد.
تست فشار هیدرولیک (ابزار تخصصی): در تعمیرگاه ایران فرمان، با استفاده از گیج فشار هیدرولیک می‌توان فشار خروجی پمپ و فشار مدار را اندازه‌گیری کرد. این تست مشخص می‌کند آیا پمپ قادر به ایجاد فشار استاندارد (حدود ۸۰ بار در اکثر خودروها) هست یا خیر. فشار پایین‌تر از حد معمول یا نوسان شدید عقربه فشارسنج هنگام چرخاندن فرمان، گواه ضعف یا خرابی پمپ خواهد بود. اگر فشار پمپ مناسب باشد اما کمک هیدرولیک کافی در چرخ‌ها مشاهده نشود، احتمال دارد خرابی در داخل جعبه فرمان (انسداد مجاری روغن یا معیوب بودن سوپاپ کنترل) وجود داشته باشد. به طور خلاصه، سالم بودن پمپ را فشار کافی و نداشتن نشتی در آن تأیید می‌کند، در حالی که خرابی رک و پینیون بیشتر با نشتی زیر خودرو، سفتی یک‌طرفه یا لقی فرمان خود را نشان می‌دهد.
سیستم فرمان مجموعه‌ای درهم‌تنیده است و گاهی خرابی یکی از اجزا می‌تواند به جزء دیگر نیز آسیب برساند. برای مثال، ضعف پمپ می‌تواند جعبه فرمان را تحت فشار مضاعف قرار دهد و برعکس، گیر کردن جعبه فرمان می‌تواند پمپ را بیش از حد تحت بار بگذارد. بنابراین عیب‌یابی دقیق ممکن است مستلزم باز کردن اجزا و بررسی داخلی آن‌ها باشد که تنها در مراکز تخصصی قابل انجام است.
تعمیر و تعویض پمپ هیدرولیک سوناتا YF
پمپ هیدرولیک فرمان سوناتا YF یک پمپ پره‌ای (Vane Pump) است که توسط تسمه موتور چرخانده می‌شود و روغن هیدرولیک را به مدار فرمان پمپاژ می‌کند. خرابی‌های رایج پمپ شامل نشتی روغن از کاسه‌نمد یا اتصالات، سایش پره‌ها و روتور داخلی (که باعث افت فشار و ناله پمپ می‌شود) و خرابی بلبرینگ شفت پمپ است. در مواجهه با پمپ معیوب، دو راهکار کلی وجود دارد: تعمیر (بازسازی) پمپ یا تعویض کامل پمپ. انتخاب هر کدام بستگی به میزان آسیب و امکانات تعمیرگاهی دارد.
برای تعمیر یا تعویض پمپ، ابتدا باید پمپ از روی موتور باز شود. مراحل کلی کار به صورت زیر است:
آماده‌سازی: ابتدا خودرو خاموش شده و باتری از مدار جدا می‌شود. با قرار دادن ظرف مناسب زیر پمپ، روغن هیدرولیک مدار تخلیه می‌گردد تا هنگام باز کردن شیلنگ‌ها روغن به اطراف نریزد. سپس تسمه هیدرولیک را باز کنید (شل کردن تسمه دینام/هیدرولیک کافی است).
جداسازی پمپ: شیلنگ فشار قوی و شیلنگ برگشت روغن را از پمپ جدا کنید (معمولاً با یک پیچ و مهره یا بست محکم متصل‌اند). سپس پیچ‌های نگهدارنده پمپ روی بلوک موتور یا پایه مربوطه باز شده و پمپ هیدرولیک از جای خود خارج می‌شود. مراقب باشید هنگام جدا کردن شیلنگ‌ها، آلودگی وارد منافذ پمپ نشود و واشرهای آب‌بندی شیلنگ‌ها گم نشود.
بررسی و تصمیم‌گیری: اکنون پمپ خارج‌شده را می‌توان ارزیابی کرد. در تعمیرگاه ایران فرمان، پمپ را باز کرده و اجزای داخلی آن شامل پره‌ها، روتور، فنرها و بلبرینگ و کاسه‌نمدها بررسی می‌شوند. اگر آسیب تنها محدود به آب‌بندی‌ها (کاسه‌نمد، اورینگ) و بلبرینگ باشد، تعویض کیت تعمیراتی پمپ (شامل کاسه‌نمدها، اورینگ‌ها و بلبرینگ) می‌تواند مشکل را برطرف کند و پمپ مجدداً قابل استفاده باشد. همچنین تمیزکاری مسیرهای روغن و صافی داخل پمپ انجام می‌شود. اما اگر قطعات اصلی پمپ ساییده یا شکسته باشند – مثلاً روتور پمپ خط و خش عمیق داشته یا پره‌های آن شکسته و پمپ فشار کافی تولید نکند – در این صورت تعویض کامل پمپ توصیه می‌شود.
تعویض پمپ: در صورت نیاز به تعویض، باید پمپ معیوب با یک پمپ نو یا استوک (بازسازی‌شده) جایگزین شود. استفاده از قطعه اصلی یا برند معتبر اهمیت بالایی دارد، زیرا پمپ‌های بی‌کیفیت عمر کوتاهی داشته و ممکن است به سایر قسمت‌های سیستم نیز آسیب وارد کنند. شماره فنی پمپ هیدرولیک سوناتا YF (بسته به سال و موتور) با کد 57100-3Sxxx مشخص می‌شود که باید قطعه جایگزین مطابق همان مشخصات باشد. پس از تهیه پمپ جدید، آن را در محل قبلی نصب کرده و پیچ‌های نگهدارنده با گشتاور مناسب محکم می‌شوند. شیلنگ‌های فشار و برگشت نیز همراه با واشرهای مسی نو متصل می‌گردند تا از آب‌بندی صحیح اطمینان حاصل شود.
تزریق روغن جدید و هواگیری: پس از اتمام نصب، مخزن هیدرولیک با روغن تازه و توصیه‌شده (که در بخش بعد ذکر شده) پر می‌شود. سپس فرآیند هواگیری سیستم فرمان انجام می‌گیرد تا هوای واردشده در هنگام تعویض پمپ، از مدار خارج شود و پمپ جدید بدون کاویتاسیون کار کند. هواگیری صحیح برای جلوگیری از صدا و عملکرد نامناسب پمپ بسیار مهم است.
تست نهایی: موتور را روشن کرده و چندین بار فرمان به چپ و راست تا انتها چرخانده می‌شود. باید اطمینان حاصل شود که فرمان به نرمی کار می‌کند، صدای غیرعادی (زوزه ممتد) از پمپ به گوش نمی‌رسد و سطح روغن در مخزن در حدود استاندارد باقی مانده است. همچنین محل‌های اتصال شیلنگ‌ها و بدنه پمپ از نظر عدم نشتی بازبینی می‌شوند.
با طی کردن مراحل فوق، پمپ هیدرولیک تعمیر یا تعویض‌شده آماده بهره‌برداری خواهد بود. لازم به ذکر است تعمیر پمپ هیدرولیک یک کار تخصصی است و حتماً باید توسط تعمیرکار آموزش‌دیده انجام شود تا قطعات به درستی مونتاژ شده و سیستم دچار افت فشار یا مشکلات دیگر نشود. در بسیاری موارد، اگر امکان تعمیر دقیق پمپ نباشد یا هزینه آن مقرون‌به‌صرفه نباشد، تعویض پمپ با یک پمپ نو یا بازسازی‌شده اصلی بهترین راهکار است. خوشبختانه پمپ هیدرولیک بسیاری از خودروهای هیوندای قابل بازسازی بوده و قطعات یدکی آن (مثل کیت کاسه‌نمد و بلبرینگ) در دسترس تعمیرکاران متخصص قرار دارد. ایران فرمان خدمات تعمیر و تعویض پمپ هیدرولیک سوناتا YF را با ۲۴ ماه ضمانت کتبی ارائه می‌کند.
هزینه تعمیر فرمان سوناتا YF (تابستان ۱۴۰۴)
هزینه تعمیر جعبه فرمان انواع سوناتا YF (مدل ۲۰۱۴ – ۲۰۱۱) در مرداد ۱۴۰۴ معادل ۱۵ میلیون تومان و هزینه تعمیر پمپ هیدرولیک بسته به میزان خرابی بین ۳.۵ تا ۶ میلیون تومان می‌باشد. در صورت خرابی کامل پمپ هیدرولیک و نیاز به تعویض آن هزینه معادل ۱۵ میلیون تومان خواهد بود. این قیمت با توجه به نوسانات ارز ممکن است تغییر کند. جهت دریافت قیمت دقیق با ما تماس بگیرید.
تعمیر و بازسازی جعبه فرمان سوناتا YF
در هیوندای سوناتا YF، جعبه فرمان هیدرولیک به صورت یکپارچه در قسمت جلو و پایین خودرو (روی شاسی یا ساب‌فریم) نصب شده است. عللی مانند رانندگی در جاده‌های ناهموار، وارد شدن ضربه به چرخ‌ها (مثلاً برخورد با جدول) و عدم تعویض به‌موقع روغن فرمان می‌توانند عمر جعبه فرمان را کاهش دهند. در صورت خرابی این قطعه، گزینه‌ها شامل تعمیر (بازسازی) جعبه فرمان یا تعویض کامل آن می‌باشد.
مراحل کلی جهت بازسازی یا تعویض جعبه فرمان سوناتا YF در ایران فرمان به شرح زیر است:
باز کردن جعبه فرمان از روی خودرو: ابتدا خودرو روی بالابر بالا برده می‌شود یا با جک ایمن بالا آمده و چرخ‌های جلو باز می‌شوند. بست باتری جهت ایمنی قطع گردد. اتصال میل فرمان به پینیون جعبه فرمان باز می‌شود (محل اتصال یونیورسال به شفت ورودی پینیون). سپس مفصل‌های انتهایی میل‌های فرمان (سیبک‌ها) از بازوهای چرخ جدا می‌شوند. شیلنگ‌های فشار قوی و برگشت روغن که به جعبه فرمان متصل‌اند نیز جدا شده و روغن مدار تخلیه می‌گردد. اکنون پیچ‌های نگهدارنده جعبه فرمان به شاسی (معمولاً دو یا چهار پیچ بزرگ) باز شده و کل مجموعه رک و پینیون از زیر خودرو خارج می‌شود.
باز کردن و بررسی داخلی: جعبه فرمان خارج‌شده روی میز کار قرار می‌گیرد. گردگیرهای دو طرف (لاستیک‌های محافظ میله‌های شانه‌ای) برداشته می‌شوند. سپس مکانیک با ابزار مخصوص، قفل‌های انتهای محفظه را باز کرده و میله دنده‌شانه‌ای (Rack) را از داخل پوسته بیرون می‌کشد. پینیون فرمان نیز پس از باز کردن مهره یا خار نگهدارنده، از بالا خارج می‌شود. تمامی سیل‌ها و اورینگ‌های داخلی (یک جفت سیل در انتهای سیلندرهای چپ و راست، کاسه‌نمد دور شفت پینیون و اورینگ سوپاپ کنترل) بیرون آورده می‌شوند. در این مرحله اجزا از نظر فرسودگی بررسی می‌شوند: دندانه‌های رک و پینیون باید سالم و بدون خوردگی‌های شدید باشند، بلبرینگ یا بوش انتهای پینیون لق نباشد، و سطح داخلی سیلندرها خط و خش عمیق نداشته باشد. اگر اجزایی مثل دنده‌ها آسیب جدی دیده یا شکسته باشند، معمولاً تعمیر جعبه فرمان صرفه اقتصادی ندارد و باید کل مجموعه تعویض شود . اما در اغلب موارد، خرابی به سیل‌ها و بوش‌ها محدود می‌گردد که با تعویض آن‌ها مشکل برطرف می‌شود.
تعویض قطعات معیوب و آب‌بندی‌ها: در فرآیند بازسازی جعبه فرمان، تمامی کاسه‌نمدها، اورینگ‌ها و بوش‌ها با قطعات نو جایگزین می‌شوند. قطعات داخلی پس از شست‌وشو با روغن تمیز، دوباره مونتاژ می‌گردند. استفاده از کیت تعمیر جعبه فرمان که شامل مجموعه آب‌بندهای مخصوص سوناتا YF است، برای اطمینان از سازگاری و دوام در ایران فرمان استفاده می‌شود. همچنین اگر بلبرینگ شفت پینیون یا بوش‌های داخلی لقی داشته باشند، آن‌ها نیز تعویض می‌شوند تا خلاصی فرمان برطرف شود. در صورت وجود خوردگی جزئی روی دنده‌ها، مکانیک ممکن است با تنظیم پیچ پشت پینیون (اگر وجود داشته باشد) میزان درگیری دنده‌ها را مجدداً تنظیم کند تا خلاصی کاهش یابد. تمامی قطعات متحرک با گریس مخصوص روانکاری می‌شوند و سپس رک و پینیون طبق ترتیب صحیح در پوسته جعبه فرمان نصب می‌گردند. نهایتاً گردگیرهای جدید روی میله‌ها نصب شده و بست‌های آن محکم می‌شوند.
تعویض کامل جعبه فرمان (در صورت نیاز): اگر جعبه فرمان آسیب شدیدی دیده باشد یا هزینه تعمیر آن بالا باشد، گزینه تعویض مطرح می‌شود. در این حالت یک جعبه فرمان نو یا استوک متناسب با سوناتا YF تهیه می‌گردد. کد فنی قطعه (57700-3Q000 برای برخی مدل‌های YF داخل ایران) باید مطابقت داشته باشد. جعبه فرمان جدید پس از تطبیق، به همان صورت معکوس مراحل باز کردن، روی خودرو سوار می‌شود. نصب صحیح شامل محکم کردن پیچ‌های اتصال به شاسی با گشتاور مشخص، وصل کردن میل فرمان به پینیون (تراز کردن موقعیت فرمان)، بستن سیبک‌ها به طبق‌ها و اتصال مجدد شیلنگ‌های هیدرولیک است. پس از تعویض کامل جعبه فرمان، تنظیم زاویه فرمان (تنظیم چرخ‌ها) نیز باید انجام شود، زیرا ممکن است طول میل‌ها یا موقعیت جدید جعبه فرمان اندکی متفاوت بوده و نیاز به تنظیم دوره‌ای زوایای چرخ جلو باشد.
افزودن روغن و هواگیری: چه در روش بازسازی و چه در تعویض کامل، در پایان کار باید روغن هیدرولیک تازه به سیستم اضافه و مدار هواگیری شود (مشابه مرحله پایانی تعویض پمپ). این کار تضمین می‌کند که جعبه فرمان جدید یا تعمیرشده تحت فشار روغن کافی و بدون وجود حباب هوا کار می‌کند. وجود هوا می‌تواند باعث صدا و سفتی در عملکرد اولیه شود که با هواگیری اصولی رفع می‌شود.
پس از تکمیل عملیات، خودرو پایین آورده شده و تست رانندگی انجام می‌گیرد. فرمان باید در هر دو جهت نرمی یکنواخت داشته باشد و صداهای غیرعادی یا نشتی روغن در محل جعبه فرمان مشاهده نشود. همچنین خلاصی غربیلک فرمان چک می‌شود تا در محدوده مجاز باشد. انجام صحیح این مراحل نیاز به تجربه و ابزار ویژه دارد؛ چرا که تعمیر جعبه فرمان پیچیده‌تر از پمپ بوده و تنظیم دقیق آن برای جلوگیری از سفت شدن یا خلاصی زیاد اهمیت دارد. در بسیاری موارد به علت دشواری تعمیر آب‌بندها و تنظیم دقیق، تعویض کامل رک و پینیون راه‌حل نهایی خرابی‌های عمده است. با این حال، ایران فرمان با داشتن دانش و تجهیزات لازم می‌تواند با بازسازی جعبه فرمان، هزینه را نسبت به تعویض کامل کاهش دهد و قطعه را به حالت سالم بازگرداند.
| خدمات تخصصی | توضیح |
|---|---|
| عیب‌یابی و مشاوره | بررسی فشار، نشتی و ارائه پیش‌فاکتور |
| تعمیر / بازسازی پمپ هیدرولیک | تعویض روتور، پره‌ها، بلبرینگ و اورینگ با قطعات اصلی |
| تعمیر / بازسازی جعبه فرمان | تعویض راک، پینیون، بوش‌ها و تنظیم لقی استاندارد |
| تعویض روغن و هواگیری سیستم | تخلیه کامل، روغن استاندارد ATF-III و هواگیری وکیوم |
| تنظیم میزان فرمان | تنظیم زاویه‌های چرخ پس از نصب جعبه فرمان |
| ضمانت و تست نهایی | گارانتی کتبی ۲۴ ماهه + گزارش تست جاده‌ای |
روغن هیدرولیک مناسب سوناتا YF و نحوه هواگیری سیستم فرمان
انتخاب روغن مناسب: روغن هیدرولیک فرمان در خودروی سوناتا YF نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح سیستم دارد. این مدل از روغن‌های ATF قرمز رنگ با مشخصه مخصوص هیوندای استفاده می‌کند. بر اساس توصیه کارخانه، روغن فرمان سوناتا می‌تواند Hyundai PSF-3 یا PSF-4 باشد که روغن استاندارد فرمان برای خودروهای هیوندای/کیا است. در صورت در دسترس نبودن روغن اصلی، می‌توان از روغن‌های ATF Dexron III یا Mercon V با کیفیت بالا استفاده کرد که خواصی مشابه PSF دارند. رنگ این روغن قرمز یا کهربایی است و دارای افزودنی‌های ضدکف و مقاوم در برابر حرارت می‌باشند. بسیار مهم است که از روغن‌های نامرغوب یا روغن ترمز به جای روغن هیدرولیک استفاده نشود؛ زیرا ترکیب شیمیایی و ویسکوزیته مخصوص روغن هیدرولیک فرمان برای این سیستم طراحی شده است. همچنین اختلاط دو نوع روغن مختلف توصیه نمی‌شود و در صورت تغییر نوع روغن، باید روغن قبلی کاملاً تخلیه و سیستم شست‌وشو داده شود.
زمان تعویض روغن: روغن هیدرولیک نیز مانند سایر سیالات خودرو عمر مفید محدودی دارد و به مرور خاصیت خود را از دست می‌دهد. توصیه می‌شود هر ۲ سال یا حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر، روغن هیدرولیک فرمان سوناتا YF تعویض شود. در صورت کارکرد طولانی روغن، آلودگی و رطوبت در آن افزایش یافته و می‌تواند به پمپ و جعبه فرمان آسیب برساند . تعویض به‌موقع روغن همراه با فیلتر (در صورتی که مخزن روغن فیلتر داخلی دارد) باعث افزایش طول عمر سیستم فرمان خواهد شد.
روش هواگیری سیستم هیدرولیک فرمان: پس از هرگونه تعمیر که مدار هیدرولیک باز شده باشد (مثل تعویض پمپ، شیلنگ یا باز کردن جعبه فرمان)، باید هواگیری (Bleeding) انجام شود. وجود هوا در مدار فرمان موجب صدای ویز ویز پمپ و پدیده کاویتاسیون شده و فرمان سفت و پرش‌دار عمل می‌کند. ساده‌ترین روش هواگیری فرمان هیدرولیک سوناتا YF به شرح زیر است:
ابتدا خودرو را در حالی‌که موتور خاموش است روی زمین صاف قرار دهید. در مخزن هیدرولیک، تا سطح مناسب روغن تازه بریزید (بین خطوط Min و Max روی مخزن).
درب مخزن را باز بگذارید. سپس فرمان خودرو را ۵ بار به طور کامل به چپ و ۵ بار به راست بچرخانید (تا انتها)، البته بدون روشن کردن موتور. این کار را به‌آرامی انجام دهید. با این حرکت، هوای موجود در سیستم از طریق مخزن خارج می‌شود. ممکن است صدای خروج هوا یا کف در روغن مشاهده کنید.
سطح روغن را مجدداً چک کنید و در صورت کاهش، آن را به حد نرمال برسانید. سپس موتور خودرو را روشن کنید. حال در حالی که موتور درجا کار می‌کند، فرمان را چند بار دیگر به چپ و راست تا انتها بچرخانید. دقت کنید که پمپ خشک کار نکند و سطح روغن بیش از حد پایین نرود (در صورت نیاز روغن بیفزایید).
موتور را خاموش کرده و یکی دو دقیقه صبر کنید. دوباره مرحله قبل را یک بار دیگر تکرار کنید تا مطمئن شوید دیگر حبابی در مخزن ظاهر نمی‌شود و صدای اضافی وجود ندارد. در پایان، سطح روغن را روی مقدار مطلوب تنظیم کنید و درب مخزن را محکم ببندید.
در برخی خودروها پیچ هواگیری مخصوص روی پمپ یا جعبه فرمان تعبیه شده است. در صورتی که چنین پیچی وجود داشته باشد، به موازات روش بالا می‌توان پیچ هواگیری را نیز اندکی باز کرد تا هوا و روغن اضافی از آن خارج شده و سپس فوری آن را بست. همواره هنگام هواگیری نکات ایمنی را رعایت کنید: خودرو در حالت پارک (دنده خلاص برای گیربکس دستی) باشد، ترمز دستی کشیده شود و از حرکت ناگهانی خودرو جلوگیری گردد.
پس از اتمام هواگیری، چک کنید فرمان کاملاً نرم و بی‌صدا عمل کند. اگر همچنان صدای زوزه خفیف یا سفتی احساس می‌شود، ممکن است هنوز مقداری هوا در سیستم باقی مانده باشد؛ مراحل هواگیری را مجدداً تکرار کنید. هواگیری صحیح تضمین می‌کند که پمپ هیدرولیک بی‌صدا کار کند و عملکرد فرمان به حالت عادی بازگردد.
راهکارهای افزایش عمر سیستم هیدرولیک فرمان سوناتا YF
سیستم فرمان هیدرولیک اگر به‌خوبی نگهداری شود، معمولاً عمر طولانی و عملکرد مطمئنی خواهد داشت. در ادامه چند راهکار پیشگیرانه برای دوام بیشتر پمپ و جعبه فرمان سوناتا YF ارائه می‌شود:
بازرسی منظم سطح و کیفیت روغن هیدرولیک: به صورت دوره‌ای (مثلاً هر سرویس دوره‌ای موتور) سطح روغن فرمان در مخزن را چک کنید. کم شدن غیرعادی روغن نشانه نشتی است و باید سریع پیگیری شود. همچنین رنگ و شفافیت روغن را کنترل کنید؛ روغن تیره یا کف‌آلود باید تعویض شود. تعویض روغن هر ۲ سال یک‌بار یا طبق دستورالعمل سازنده (۵۰ هزار کیلومتر) قویاً توصیه می‌شود تا از آلودگی روغن و آسیب به پمپ جلوگیری گردد.
استفاده از روغن و قطعات باکیفیت: همواره از روغن هیدرولیک استاندارد و مرغوب استفاده کنید که مطابق توصیه شرکت سازنده باشد. استفاده از روغن نامناسب یا کهنه، علت بسیاری از خرابی‌های پمپ و جعبه فرمان است. همچنین در تعویض قطعاتی مانند پمپ یا جعبه فرمان، از قطعات اصلی یا برندهای معتبر بهره بگیرید. قطعات تقلبی یا نامرغوب ممکن است فشارهای سیستم را تحمل نکنند و خیلی زود نشتی دهند یا بشکنند . به ویژه شیلنگ‌های فشار قوی و اورینگ‌ها باید حتماً کیفیت بالا داشته باشند تا در برابر فشار بالای روغن مقاومت کنند.
توجه به تسمه هیدرولیک و سیستم محرک پمپ: سلامت تسمه‌ای که پمپ هیدرولیک را می‌چرخاند بسیار مهم است. تسمه را از نظر کشش صحیح تنظیم کنید و در بازه‌های مناسب تعویض نمایید. تسمه کهنه ممکن است لغزش داشته باشد و در نتیجه عملکرد پمپ افت کند یا در بدترین حالت پاره شود و فرمان به‌یک‌باره سفت شود. صدای جیغ لحظه‌ای هنگام چرخاندن فرمان می‌تواند نشانه شل بودن تسمه باشد که باید سریعا سفت یا تعویض گردد.
اجتناب از اعمال فشار بیش از حد به فرمان: یکی از عادات مخرب، نگه داشتن فرمان در انتهای کورس چرخش (حالت قفل‌شدن فرمان) برای بیش از چند ثانیه است. زمانی که فرمان تا انتها چرخانده شده و نگه داشته می‌شود، فشار بسیار زیادی به پمپ و شیر هیدرولیک وارد می‌گردد و می‌تواند به افزایش فشار بیش از حد و آسیب پمپ بیانجامد. بنابراین از چرخاندن بیش از حد فرمان در حالت ایستاده خودداری کنید و به محض رسیدن فرمان به انتها، کمی آن را برگردانید تا فشار از روی پمپ برداشته شود. همچنین از چرخاندن فرمان زمانی که خودرو کاملاً متوقف است (پارک درجا) و چرخ‌ها قفل هستند، پرهیز کنید یا حداقل این کار را به آهستگی انجام دهید؛ حرکت آرام خودرو هنگام چرخاندن فرمان به کاهش فشار بر سیستم هیدرولیک کمک می‌کند.
رسیدگی به جلوبندی و تایرها: تنظیم نبودن زوایای چرخ‌ها، بالانس نبودن لاستیک‌ها و کم بودن باد تایرها همگی می‌توانند فشار مضاعفی به سیستم فرمان وارد کنند. همیشه از باد مناسب تایرها اطمینان حاصل کنید (طبق توصیه سازنده خودرو). رانندگی با لاستیک کم‌باد فرمان را سنگین می‌کند و به پمپ هیدرولیک فشار می‌آورد. همچنین از رینگ و لاستیک با سایزهای بسیار بزرگتر از استاندارد خودداری کنید؛ تایر پهن و رینگ سنگین باعث ایجاد اصطکاک بالاتر و سفت شدن فرمان می‌شود. این موارد در درازمدت به جعبه فرمان نیز آسیب می‌زنند. سیستم تعلیق و جلوبندی (سیبک‌ها، بوش‌ها، کمک‌فنرها) را به طور منظم بازبینی کنید و قطعات معیوب را تعویض نمایید . لق بودن اجزای جلوبندی می‌تواند لرزش و ضربه به فرمان منتقل کرده و عمر جعبه فرمان را کاهش دهد.
رانندگی اصولی و پرهیز از ضربه: با احتیاط رانندگی کنید و از برخورد شدید چرخ‌ها با جدول یا چاله‌های عمیق خودداری نمایید. ضربات فیزیکی می‌توانند سبب تاب برداشتن میله‌ها یا ایجاد لقی در دنده‌های جعبه فرمان شوند. هنگام عبور از ناهمواری‌ها، سرعت را کاهش دهید تا تکان ناگهانی به فرمان منتقل نشود. در جاده‌های خیلی ناهموار، از چرخاندن شدید فرمان به‌طور مداوم اجتناب کنید و اجازه دهید سیستم هیدرولیک فرصت واکنش داشته باشد.
با رعایت این نکات، سیستم هیدرولیک فرمان خودروی شما عمر بیشتری خواهد کرد و عملکرد آن برای سال‌ها مطلوب باقی خواهد ماند. به یاد داشته باشید که پیشگیری همواره کم‌هزینه‌تر از تعمیر اساسی است. بازدیدهای دوره‌ای در یک تعمیرگاه مجرب می‌تواند مشکلات کوچک (مثل نشتی‌های جزئی یا سفت‌شدن تدریجی فرمان) را قبل از ایجاد خرابی بزرگ تشخیص داده و برطرف کند.
مزایای تعمیر فرمان سوناتا YF در مرکز تخصصی ایران‌فرمان
اگر فرمان هیدرولیک خودرو شما دچار مشکل شد، انتخاب یک مرکز تعمیرگاهی معتبر و متخصص می‌تواند تضمین‌کننده کیفیت تعمیر و آسودگی خیال شما باشد. مرکز تخصصی ایران‌فرمان یکی از مجموعه‌های باتجربه در زمینه تعمیر انواع سیستم‌های فرمان خودرو – به ویژه خودروهای وارداتی نظیر هیوندای سوناتا – است. مراجعه به این مرکز مزایای متعددی دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
ضمانت طولانی‌مدت تعمیرات: تمامی خدمات تعمیر پمپ هیدرولیک و جعبه فرمان در ایران‌فرمان با گارانتی ۲۴ ماهه کتبی ارائه می‌شود. این بدان معناست که پس از تعمیر، تا دو سال هرگونه مشکل مرتبط با همان تعمیر بدون هزینه اضافی توسط مرکز پیگیری و رفع خواهد شد. این مدت ضمانت بلندمدت، نشان‌دهنده اطمینان مجموعه از کیفیت کار خود است و به مشتری آرامش خاطر می‌دهد.
استفاده از قطعات اصلی و درجه‌یک: ایران‌فرمان در تعمیرات خود از قطعات یدکی اصلی یا معادل‌های باکیفیت وارداتی (ساخت تایوان) استفاده می‌کند. به عنوان مثال در صورت نیاز به تعویض پمپ یا جعبه فرمان، قطعه جایگزین از برند اصلی هیوندای یا بهترین برندهای تایوانی تامین می‌شود. قطعات تایوانی مرغوب که توسط این مرکز استفاده می‌شوند از نظر کیفیت و دوام تأییدشده هستند و عملکردی نزدیک به قطعه فابریک دارند. بهره‌گیری از چنین قطعاتی باعث می‌شود که تعمیر انجام‌شده دارای طول عمر بالا بوده و مشکل به سرعت بازنگردد.
تخصص و تجربه بالا: این مرکز به‌طور تخصصی بر سیستم فرمان خودروها متمرکز است و تکنسین‌های آن تجربه فراوانی در عیب‌یابی و تعمیر انواع جعبه فرمان هیدرولیک، پمپ هیدرولیک و حتی سیستم‌های فرمان برقی دارند. برخورداری از دانش به‌روز و آشنایی با مدل‌های مختلف (از جمله هیوندای سوناتا YF) باعث می‌شود ایرادات به‌درستی تشخیص داده شوند و تعمیر به صورت اصولی و مطابق استاندارد کارخانه انجام گیرد. بسیاری از تعمیرگاه‌های عمومی ممکن است تخصص کافی در زمینه سیستم فرمان نداشته باشند و تعمیر ناقص یا اشتباه، منجر به بازگشت دوباره مشکل شود. ایران‌فرمان با داشتن کارگاه مجهز و متخصصین کارآزموده، این ریسک را به حداقل می‌رساند.
تجهیزات پیشرفته و روش‌های نوین تعمیر: در مرکز ایران‌فرمان از تجهیزات ویژه برای تعمیر فرمان بهره‌گیری می‌شود؛ برای مثال دستگاه‌های پرس برای جا زدن بوش‌ها و بلبرینگ‌ها، ابزار مخصوص باز و بست جعبه فرمان، دستگاه تنظیم فشار پمپ و غیره. همچنین روش‌های نوینی مانند تراشکاری و بازسازی قطعات جعبه فرمان در موارد لزوم به کار گرفته می‌شود (مانند آب‌بندی جدید سیلندرها یا ساخت بوش‌های تقویتی) که در تعمیرگاه‌های غیرتخصصی عموماً انجام نمی‌شود. این امکانات باعث می‌شود حتی در صورت آسیب‌دیدگی قطعه، امکان احیا و استفاده مجدد از آن با اطمینان از کیفیت فراهم گردد.
خدمات مشاوره و پشتیبانی: کارشناسان ایران‌فرمان پیش از انجام هر تعمیر عمده، اطلاعات لازم را به مالک خودرو ارائه می‌دهند و هزینه‌ها و گزینه‌های موجود (تعمیر یا تعویض) را توضیح می‌دهند. شفافیت در روند کار و احترام به حق انتخاب مشتری از اصول این مرکز است. پس از تعمیر نیز در دوره گارانتی، هرگونه پرسش یا مشکل مشتری با پشتیبانی فنی پاسخ داده می‌شود و در صورت نیاز خودرو مجدداً بازبینی خواهد شد.
بطور خلاصه، انجام تعمیرات سیستم فرمان در مرکز تخصصی ایران‌فرمان مزایایی چون اطمینان از تعمیر صحیح و بادوام، بهره‌گیری از قطعات اصلی، ضمانت طولانی، و برخورداری از تخصص ویژه را به همراه دارد. این مزایا به‌ویژه برای خودرویی مانند هیوندای سوناتا YF که یک سدان وارداتی ارزشمند است، حائز اهمیت می‌باشد؛ زیرا حفظ عملکرد ایمن و نرم فرمان تأثیر مستقیمی بر ایمنی رانندگی و لذت سواری با این خودرو دارد. با سپردن کار به مرکز ایران‌فرمان، راننده می‌تواند مطمئن باشد که فرمان خودرو پس از تعمیر، کیفیت اولیه خود را بازیافته و تا مدت‌ها دچار مشکلی نخواهد شد.
پرسش‌های متداول مشتریان درباره تعمیر فرمان سوناتا YF
چطور بفهمم سوناتای YF من فرمان «هیدرولیک» دارد یا «برقی (EPS/MDPS)»؟
اگر روی موتور «پمپ فرمانِ تسمه‌ای + مخزن روغن فرمان» دارید، سامانه هیدرولیک است؛ اگر چنین پمپی نمی‌بینید و ستون فرمان یونیت برقی دارد، EPS است. در بخشی از YFهای ۲۰۱1 بازار آمریکا، هیوندای بابت MDPS فراخوان رسمی صادر کرده (کدهای C1290/C2400/C2401)، که نشانهٔ وجود سیستم برقی است. در مقابل، کاتالوگ قطعه برای YF پمپ هیدرولیکِ 57100-3S000/571003S000 را فهرست کرده است. بنابراین «بررسی چشمی» و تطبیق VIN با فراخوان یا کاتالوگ قطعه، پاسخ قطعی می‌دهد.
چه روغنی داخل پمپ هیدرولیک YF بریزم؟ می‌شود PSF-3 و PSF-4 یا ATF را مخلوط کرد؟
برای سامانه‌های هیدرولیک هیوندای، PSF-4 اصلی با کد 00232-19020 توصیه می‌شود (همان مشخصه‌ای که در منابع قطعات OEM ثبت است). مخلوط‌کردن سیالات با مشخصهٔ متفاوت (PSF-3/PSF-4/ATF) توصیه نمی‌شود؛ بهترین کار استفاده از سیالِ «مطابق دقیق با PSF-4» است و در صورت تغییر نوع سیال، تخلیه و شست‌وشوی کامل مدار را انجام دهید.
صداهای فرمان سوناتا YF از پمپ است یا جعبه فرمان؟
زوزهِ تابعِ دور موتور (به‌خصوص در پارک/دور آرام) و سنگین‌شدن یکنواخت فرمان، بیشتر به افت فشار/خرابی پمپ برمی‌گردد؛ در مقابل، صدای تقه از جلوی اتاق روی دست‌اندازها در YF اغلب به یُوکِ رک مربوط است که هیوندای برایش فراخوان TSB 18-ST-003 (تعویض یُوک رک) صادر کرده است. اگر زوزه با هواگیری و سیال صحیح برطرف نشد، تست فشار پمپ و بازدید رک تشخیص را قطعی می‌کند.
بعد از بازکردن/تعمیر جعبه‌فرمان چه کارهایی «الزامی» است؟
طبق بولتن 18-ST-003، در سرویس جعبه فرمان YF علاوه بر گشتاوربندی استاندارد قطعات، میزان فرمان (Toe/الاینمنت) باید انجام شود تا هدایت و سایش تایرها به حالت استاندارد برگردد. به‌طور کلی هم هیوندای در بولتن‌های تراز چرخ (۲۰-SS-001H) بر رعایت رویهٔ صحیح میزان فرمان پس از هر تعمیر تأکید دارد.
